 |
|
چکیده :
از جمله مهمترین موضوعاتی که درفقه و حقوق امروزی مطرح است بررسی ماهیت و آثار حقوقی بذل مهریه از سوی زوجه است. بذل مهر که ، شایع ترین مورد آن در طلاق خلع ومبارات اتفاق می افتد ، مالی است که از جانب زوجه به زوج در ازای طلاق داده می شود که ممکن است کمتر ، بیشتر یا عین مهریه زوجه باشد. در رابطه با ماهیت بذل مهریه نظرات متفاوتی مطرح شده و هر یک از حقوقدانها ماهیت مال بذل شده را بسته به مورد به هبه ، ابراء، جعاله ، ماده ۱۰ ق.م ،قرارداد صلح ، شرط ضمن عقدو … تقسیم کرده اند که به نظر می رسد هر چند که در هر مورد می توان ماهیت مهر بذل شده را به یکی ازعناوین اشاره شده نزدیک ساخت ولی باید اذعان کرد که بذل مهریه ماهیت خاص خود را دارد و همه تاسیسات حقوقی ذکر شده در جای خود با نواقصی در توجیه ماهیت مذبور مواجه اند.از سوی دیگز باید اشاره کرد که مهمترین هدف از بذل مهریه می تواند رسیدن به طلاق باشد بنابر این مهمترین اثر و کارکرد بذل مهریه این است که بعد وقوع طلاق به نحو صحت تا زمانی که زوجه به مهر بذل شده رجوع نکند طلاق حالت بائن را حفظ خواهد کرد.با این حال چون بذل مهریه از اعمال حقوقیاست رعایت تمامی شرایط صحت معاملات در آن لازم است به طوری که اگر بذل مهریه در اثر اعمال فشار از طریق اکراه،تشویق،ترغیب و تدلیس باشد بسته به مورد می توان قواعد معاملات فضولی را بر آن بار کرد که آثار متفاوتی در پی خواهد داشت که بررسی همه جانبه آن در فقه و حقوق ایران و حقوق مصر از جمله ضرورت های تحقیق می باشد
مقدمه
بی‌شک یکی از مهمترین موضوعاتی که در فقه و حقوق امروزی بیش از پیش مورد توجه بوده بررسی بذل مهریه و ماهیت آن در عقد نکاح است .در واقع خانواده قدیمیترین و مهمترین نهاد اجتماعی است که از آغاز حیات بشر به طور طبیعی ایجاد شده و عمری به درازای آن دارد. برهمین اساس مکاتب مختلف فکری سعی در حفظ و استحکام آن داشتهاند. بند ۳ مادّهی ۱۶ اعلامیهی جهانی حقوق بشر مصوب سال ۱۹۴۸ اشعار میدارد:«خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از حمایت جامعه و دولت بهرهمند شود.» این اعلامیه صراحتاً دولتها را مکلف به حمایت از نهاد خانواده کرده؛ هرچند آموزههای دین اسلام در راستای حفظ سلامت جامعه و مسلمین تأکید قابل توجّهی بر این مهم نموده و قانون مدنی ایران نیز در کتابهای هفتم، هشتم و نهم موضوعات و مطالب مربوط به خانواده، اولاد، نکاح، طلاق و … را طرح کرده است. باتوجّه به اهمیت نقش زن در تشکیل و دوام خانواده، قانون مدنی به تبع فقه و مقررات شرعی، بیشتر چهرهی حمایت از زن و جلوگیری از تضییع حقوق آنان را به خود گرفته است که نمونهی بارز این حمایت (بیشتر مالی) از زن در مبحث مَهر یا مَهریه (فصل هفتم از باب اوّل در کتاب هفتم) دیده میشود تا جایی که مقررات راجع به مَهر، ۲۴ مادّه را به خود اختصاص داده است. علی رغم اینکه تعیین مهریه در نکاح دائم شرط صحت نکاح نبوده و حتی شرط عدم تعلق مهریه نیز به صحت این عقد لطمه نمی زند، معذلک امروزه، در قریب به اتفاق موارد، عملاً مهریه مورد نظر طرفین در همان لحظه وقوع عقد نکاح و یا ثبت آن در دفتر خانه رسمی ازدواج تعیین می شود. مشاهدات عینی حکایت از آن دارد که متأسفانه در جامعه ما، مهریه را به منزله کمربند ایمنی زندگی مشترک می دانند و به همین خاطر مبلغ مهریه روز بروز سیر صعودی به خود گرفته و عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی و حقوقی موجب تشدید این روند نگران کننده شده و در رسانه ها و مطبوعات از همین امر به عنوان یکی از موانع عملی ازدواج جوانان یاد می شوددر همین زمینه بررسی بذل مهریه در انواع اقسام طلاق ها و ماهیت آن از جماه مهمترین مباحث می باشد
فهرست مطالب
کلیات تحقیق ۱
چکیده : ۲
مقدمه ۳
اهمیت و ضرورت تحقیق ۴
اهداف تحقیق ۴
پیشینه تحقیق ۵
بیان مسئله ۵
فصل اول مفاهیم و کلّیات ۹
۱-۱ تعریف نکاح ۱۰
۱-۱-۱ تعریف لغوی نکاح ۱۰
۱-۱-۲ تعریف نکاح در حقوق ایران ۱۱
۱-۱-۳ نکاح در فقه ۱۲
۱-۱-۳-۱ تعریف نکاح در فقه امامیه ۱۲
۱-۱-۳-۲ تعریف نکاح در فقه اهل سنت ۱۳
۱-۱-۴ تعریف نکاح در حقوق مصر ۱۴
۱-۲ تعریف مهریه ۱۵
۱-۲-۱ تعریف مهریه در حقوق ایران ۱۵
۱-۲-۲تعریف مهریه در حقوق مصر ۱۶
۱-۲-۳ انواع مهریه در حقوق ایران ۱۶
۱-۲-۳-۱ مهر المسمی ۱۷
۱-۲-۳-۱-۱ مهر المسمی در صورت انحلال نکاح بوسیله طلاق یا بذل مدت. ۱۸
۱-۲-۳-۱-۲ مهر المسمی در صورت انحلال نکاح به علت موت ۱۹
۱-۲-۳-۱-۲-۱ در مورد نکاح دائم ۱۹
۱-۲-۳-۱-۲-۲ در مورد نکاح منقطع ۲۰
۱-۲-۳-۱-۳ مهر المسمی در صورت انحلال عقد نکاح بوسیله فسخ. ۲۱
۱-۲-۳-۱-۳-۴ مهر المسمی در مورد نکاح باطل ۲۲
۱-۲-۳-۲ مهر المثل ۲۳
۱-۲-۳-۳مهر المتعه ۲۷
۱-۲-۴ انواع مهریه در حقوق مصر ۲۹
۱-۲-۵ بذل ۲۹
۱-۲-۵-۱ مفهوم بذل ۲۹
۱-۲-۵-۲ وجوه افتراق و اشتراک در حقوق ایران و مصر ۳۰
۱-۲-۵-۳ بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات ۳۰
۱-۲-۵-۳-۱ طلاق خلع ۳۱
۱-۲-۵-۳-۲ مبارات ۳۵
۱-۲-۵-۳-۲-۱ کراهت زوجین از یکدیگر ۳۶
۱-۲-۵-۳-۲-۲ مقدار فدیه ۳۷
۱-۲-۵-۳-۲-۳ صیغه طلاق مبارات ۳۸
۱-۲-۵-۳-۱ اثر بطلان عوض درطلاق خلع ۳۹
۱-۲-۵-۴-۲ اثر تلف عوض قبل از قبض ۳۹
۱-۲-۵-۴-۳ اثر معیوب بودن عوض درطلاق خلع ۴۰
فصل دوم ماهیت حقوقی بذل مهریه ۴۲
۲-۱ بذل مهریه در حقوق ایران و مصر ۴۳
۲-۱-۱ بذل مهریه در حقوق ایران ۴۳
۲-۱-۲ بذل مهریه در حقوق مصر ۴۶
۲-۱-۳ بذل مهریه در مذاهب خمسه ووجه اشتراک و اختلاف آنها ۴۷
۲-۲ انگیزه‌های بذل مهریه ۴۹
۲-۲-۱ جلب رضایت زوجه ۴۹
۲-۲-۲ واگذاری حق حضانت فرزند مشترک به زوجه ۵۰
۲-۲-۳ توافق به دریافت قسمتی از کل ۵۱
۲-۲-۴ دخالت اطرافیان و سایر انگیزه‌ها ۵۱
۲-۲-۵ تشویق و ترغیب ۵۲
۲-۳ ماهیّت بذل مهر ۵۲
۲-۳-۱ هبه ۵۳
۲-۳-۲ صلح ۵۴
۲-۳-۳ ابراء ۵۵
۲-۳-۴ معاوضه ۵۶
۲-۳-۵ ماده ۱۰ ۵۷
۲-۳-۶ جعاله ۵۸
۲-۳-۷ شرط ضمن ایقاع ۵۹
۲-۴ ارکان و شرایط بذل مهریه ۶۱
۲-۴-۱ شرایط زوج برای قبول ۶۱
۲-۴-۲ شرایط زوجه برای بذل ۶۳
۲-۴-۳ شرایط زوجین در مهریه عندالمطالبه و عند الاستطاعه ۶۴
۲-۴-۴ شرایط زوجه غیر مدخول بها در بذل مهریه ۶۵
۲-۵ تاثیر عیوب رضا در بذل مهریه ۶۶
۲-۵-۱اکراه ۶۶
۲-۵-۲تدلیس ۶۷
۲-۶ بذل مهریه در مهرالمسمی و تفویض بضع ۶۸
۲-۶- ۱بذل مهریه در مهرالمسمی ۶۸
۲-۶-۱-۱بذل مهریه در مهرالمسمی مدخولبها ۶۸
۲-۶-۱-۲ بذل مهریه در مهرالمسمی غیر مدخولبها ۶۹
۲-۶-۲ بذل مهریه در تفویض بضع ۷۱
۲-۶-۲-۱ بذل مهریه در مفوضته البضع مدخولبها و غیر مدخول بها ۷۲
۲-۶-۲-۲ بذل مهریه در مفوضته البضع غیر مدخول بها ۷۳
۲-۷ ادله اثبات بذل مهریه ۷۴
۲-۷-۱ ادله اثبات دعوای بذل مهریه ۷۴
۲-۷-۱-۱ ادله اثبات وقوع بذل مهریه ۷۴
۲-۷-۲ ادله اثبات اعتبار و صحت قاعده بذل مهر ۷۶
۲-۸ بذل مهریه در اموال منقول و غیر منقول ۷۷
۲-۸-۱ بذل مهریه در اموال منقول ۷۷
۲-۸-۲ بذل مهریه در اموال غیرمنقول ۷۸
۲-۹ ضمانت اجری بذل مهریه ۷۸
نتیجه‌گیری ۸۰
فصل سوم نقش بذل مهریه در طلاق و فسخ نکاح ۸۱
۳-۱ بذل مهریه و طلاق ۸۲
۳-۱-۱ بذل مهریه در طلاق عادی ۸۲
۳-۱-۲ بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات ۸۴
۳-۱-۳ جایگاه بذل مهریه در طلاق خلع ۸۷
۳-۱-۴ اثر بطلان عوض درطلاق خلع ۹۱
۳-۱-۴-۱ اثر تلف عوض قبل از قبض ۹۱
۳-۱-۴-۲ اثر معیوب بودن عوض درطلاق خلع ۹۲
۳-۲ بذل مهریه و فسخ نکاح ۹۴
۳-۲-۱ فسخ نکاح ۹۴
۳-۲-۲ رابطه بذل مهریه و فسخ نکاح ۹۷
نتیجه گیری: ۱۰۱
منابع -۱۰۲
